Recentelijk heeft de VNG in haar nieuwsberichten kenbaar gemaakt dat de vergoedingen die gemeenten vanaf 1 januari 2023 ontvangen voor het PMD-afval in het zwerfafval aan heffing van btw zijn onderworpen. Dit geldt ook voor de vergoeding van Stichting Matras Recycling Nederland. Tijd om deze twee aspecten eens nader onder de loep te nemen.
Het VNG-standpunt nader toegelicht
De VNG heeft een notitie opgesteld voor het inzamelen van matrassen <klik hier> en voor het verwerken van PMD-afval in openbare prullenbakken <klik hier>. In beide situaties komt zij tot het standpunt dat sprake is van een btw-belaste prestatie. Daarbij wordt vermeld dat de Belastingdienst het standpunt deelt, maar dat een individuele gemeente hier geen rechten aan kan ontlenen zonder daarover overleg te voeren met de Belastingdienst. Dit laatste wekt verwondering, maar wordt ongetwijfeld ingegeven door de vele bezwaar- en (inmiddels) beroepsprocedures naar aanleiding van de brief van het Ministerie van Financiën van 19 november 2019 <klik hier>.
Matrassen
Op specifieke afvalstromen/-producten wordt de verantwoordelijkheid voor het ontdoen van afval verlegd naar de producent, zonder dat dit de wettelijke taak van afvalinzameling voor gemeenten beperkt. Ten aanzien van matrassen kunnen wij dit nog enigszins begrijpen. De gemeente ontvangt in dat geval voor het op zich nemen van een verplichting – bestaande uit de matrassen droog opslaan in een container, aanbieden en vervoeren naar het recyclebedrijf – een vergoeding. Voor alle duidelijkheid, het gaat niet om het inzamelen van matrassen, maar om de tegen vergoeding opgenomen verplichting een bepaalde werkwijze toe te passen. Dat de vergoeding vervolgens ook nog in een privaatrechtelijk afspraak wordt vastgelegd versterkt het karakter dat geen sprake (meer) is van het handelen als overheid. Dan resteert alleen nog een handeling als btw-ondernemer die een prestatie verricht tegen vergoeding. De prestatie is aldus belast met 21% btw. Dit houdt in dat de gemeente de btw op kosten toerekenbaar aan de belaste activiteit via de btw-aangifte in aftrek kan brengen.
PMD-afval
Hoe anders is het als het gaat om zwerfafval. Wat is zwerfafval eigenlijk? Volgens Wikipedia is de definitie: zwerfafval of zwerfvuil is al het afval dat rondslingert op plekken die daar niet voor bestemd zijn, bijvoorbeeld op straat, in de berm, op het strand of in natuurparken. Het is gewoonlijk afval dat daar door menselijk handelen (bewust of onbewust), door nalatigheid, of door natuurkrachten (zoals water en wind) terechtgekomen is.
Als gemeenten aan de gang gaan met zwerfafval, doen zij dit met afval dat in het openbaar gebied aanwezig is. Dat gemeenten maatregelen treffen het zwerfafval te beperken en daarvoor vuilnisbakken/ blikvangers plaatsen in het openbaar gebied, doet zij uitsluitend voor het schoonhouden van het openbaar gebied. Dit staat derhalve los van het inzamelen van afval van particuliere huishoudens, maar ziet op het beheer van de openbare ruimte. Het is immers zeer zeker niet aannemelijk dat Stichting Afvalfonds met veegwagens de openbare ruimte zal gaan schoonhouden. Dat de gemeente het openbaar gebied schoonhoudt doet zij ter wille van haar eigen overheidsbelangen en niet ter wille van de economische belangen van een derde. Dat die derde onder bepaalde omstandigheden daar een (door de wetgever opgedragen robuuste) vergoeding voor over heeft, namelijk € 0,76 per inwoner, maakt het nog niet een btw-belaste prestatie. Want vergeet niet, deze bijdrage dekt niet het aandeel van het overige niet PMD-zwerfafval. Ten aanzien daarvan blijft de gemeente naar onze mening gewoon handelen als overheid.
Vanuit bovengenoemd perspectief onderkennen wij geen btw-prestatie tegen vergoeding, maar eerder een financiering van gemeentelijke uitgaven. De financiering vloeit logischerwijs voort uit de producentenverantwoordelijkheid. Eigenlijk is niet veel veranderd ten opzichte van de jaren dat het Rijk de verpakkingsbelasting inde en deze gelden mede gebruikte voor de financiering van de gemeenten. Het Rijk is er nu tussen uit en de verpakkingsindustrie betaalt de gemeenten rechtstreeks.
In de door ons gevoerde en lopende bezwaar- en beroepsprocedures inzake afval en btw, blijven wij bij het standpunt dat sprake is van overheidshandelen. Het is nu aan de rechtelijkere macht of het standpunt van de Belastingdienst en VNG inzake PMD-afval in openbare prullenbakken stand kan houden. Vanzelfsprekend houden wij u op de hoogte van de verdere voortgang van de procedure.
Wanneer u vragen hebt over btw en afval, neemt u dan contact op met uw EFK-belastingadviseur of stuur een mailbericht naar info@efkbelastingadviseurs.nl of bel naar 072-5350525.
